[Khám phá] những công dụng không ngờ của lá và quả mắc mật

Chúng ta thường biết đến lá mắc mật qua các món vịt quay, thịt nướng với tác dụng làm thơm nức mũi các món nướng. Tuy nhiên, chắc hẳn ít ai biết đến tác dụng không ngờ của lá mắc mật và quả mắc mật đối với con người. Để trang bị thêm những kiến thức về tác dụng đối với sức khỏe và công dụng của loại quả và lá này thì chắc hẳn các bạn không thể bỏ qua bài viết dưới đây đâu nhé! 

Cây mắc mật là gì? Tên gọi, nguồn gốc và đặc điểm của cây mắc mật

Mắc mật là loại thân gỗ nhỏ cao khoảng 3m đến 7m, thường sống trên các núi đá vôi. Cây ra hoa tháng 3 đến tháng 6, đậu quả vào tháng 7 đến tháng 9. Quả và lá non dùng làm gia vị, lá và rễ được dùng trong đông y, ngoài ra lá cây cũng được dùng để cất tinh dầu. Cây mắc mật ít bị sâu bệnh, nếu trồng bằng hạt đến năm thứ 5 hay thứ 6 thì bắt đầu bói quả, nếu trồng từ cây ghép đến năm thứ 2-3 sẽ bắt đầu cho quả.

Tên gọi và nguồn gốc: mắc mật hay Mắc mật là hai cái tên hay được nhắc đến của loại cây này. Ngoài ra, người ta còn thường gọi là hồng bì núi hay củ khỉ hay dương tùng là một loại thực vật thuộc họ Cửu Lý Hương.

Phân bố: Tại Việt Nam cây chủ yếu phân bố ở vùng núi đông bắc bộ như Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Thái Nguyên, Bắc Giang, Quảng Ninh. Mắc mật là loại gia vị đặc trưng của vùng miền này.

Công dụng của lá mắc mật và quả mắc mật

Công dụng của lá mắc mật: Trong lá mắc mật có chứa một loại tinh dầu thơm nên thường được dùng trong các món vịt quay, lợn quay, hay kho cá… Trong lá mắc mật có chứa nhiều hàm lượng protein, sắt, mangan và canxi. Hơn thế nữa, lá mắc mật còn có tác dụng lợi mật, kích thích tiêu hóa, bảo vệ gan, có thể sản xuất thành sản phẩm chức năng. Tinh dầu quả mắc mật có tác dụng bảo vệ gan, giảm đau, là nguyên liệu để làm thuốc. Lá và rễ cây mắc mật được dùng làm nguyên liệu trong đông y.

Công dụng của quả mắc mật: Quả mắc mật có vị hơi chua ngọt có thể ăn tươi hay có thể rửa sạch quả cho vào lọ và ngâm với muối, ớt, hoặc dùng để nấu, kho trong một số món ăn hoặc dùng để nấu, kho trong một số món ăn. Loại quả này rất giàu hàm lượng vitamin C. 

Một số công thức chế biến món ăn ngon từ lá cây mắc mật

Lá mắc mật có chứa tinh dầu thơm đặc trưng nên thường được sử dụng để chế biến các món nướng và làm dậy mùi thơm của chúng. Sau đây chúng tôi sẽ đưa ra một vài công thức giúp bạn có những món nướng ngon từ lá mắc mật.

Thịt heo nướng lá mắc mật: Đầu tiên, thịt heo chúng ta rửa sạch, để ráo nước, ướp với lá mắc mật giã nhỏ, cùng với nước mắm, muối, và húng lìu. Để khoảng 1 giờ cho thấm gia vị, rồi nướng trên than hồng cho đến khi thịt vàng ruộm, dậy mùi thơm đặc trưng của thịt heo quyện với lá mắc mật, húng lìu, mắm là có thể đem thưởng thức được .

Dạ dày heo nhồi lá mắc mật: Dạ dày heo làm sạch bóp giấm và chanh cho đến khi không còn mùi hôi. Lá mắc mật ướp cùng với gia vị gồm muối, bột ngọt, nước mắm. Sau đó nhồi lá mắc mật vào dạ dày heo rồi khâu miệng lại. Hấp trong khoảng 20 phút cho y dạ dày chín, sau đó đem chiên vàng trên chảo dầu. Khi ăn cắt ra, chấm nước mắm gừng và rắc chút lá mắc mật non vào. Hương thơm của mắc mật cùng với dạ dày giòn sần sật chắc hẳn là món ăn mà ai cũng nghiện ngay từ lần thử đầu tiên.

Cá chép nướng lá mắc mật: Cá chép mua về làm sạch,moi nội tạng, lóc bỏ xương giữa. Sau đó uớp cá với hành, mùi, thìa là , rau thơm, tỏi, bột ớt, bột ngọt, muối. Lá mắc mật đem rửa sạch, nhồi vào trong bụng cá, dùng vỉ kẹp chặt giữ cho lá mắc mật không bị rơi ra ngoài và nướng cá trên than hồng. Món ăn này nên ăn nóng với muối tiêu chanh. Bạn sẽ cảm nhận được vị ngọt của thịt cá cùng với mắm muối nêm vừa, và mùi hương nức mũi làm át đi mùi tanh của cá. Đây chắc chắn là một món ăn tuyệt vời.

Vịt quay lá mắc mật: Lá mắc mật là thứ gia vị không thể thiếu đối với món vịt quay, cách làm như sau: vịt mua về moi bụng, làm sạch. Tỏi và sả đập dập và băm nhỏ cùng với lá mắc mật rồi trộn đều với nhau. Sau đó bạn cho khoảng 1 chén con dầu ăn vào chảo và bật bếp cho dầu nóng thì thả nguyên liệu vừa sơ chế vào đảo đật đều cho nóng rồi tắt bếp. Tiếp theo đổ hỗn hợp ra bát và cho khoảng 1 chén con xì dầu vào trộn đều. Cuối cùng bạn chỉ việc cho hỗn hợp này vào bên trong vịt quay và khâu lại cho chắc, nên quết thêm ít mật ong ra bên ngoài để vịt đẹp mắt và ngon hơn. Cuối cùng là cho vào lò quay như bình thường cho đến khi vịt chín vàng đều. Vịt khi quay như vậy sẽ giữ được nước bên trong vịt ăn rất ngọt hòa quyện cùng vị thơm của gia vị khi ướp càng làm món vịt thêm hấp dẫn hơn. Vịt quay mắc mật chấm xì dầu tỏi ớt thì còn gì bằng.

Món ngon từ quả mắc mật 

Mắc mật tươi dùng để làm gì:

Mắc mật tươi kho thịt: để làm được món này chúng ta nên lựa chọn thịt ba chỉ ngon, vừa mỡ, thái con trì. Sau đó rửa sạch rồi ướp với hạt mắc mật xay nhuyễn, mắm, bột ngọt, nước màu, đường cho vừa ăn. Ướp khoảng 15 phút sau đó cho ít quả mắc mật tươi vào và kho như bình thường đến khi nhừ thịt, nước thịt sền sệt, miếng thịt vàng là được. Quả mắc mật có vị thơm, chua ngọt sẽ giúp món ăn thêm đậm đà và hấp dẫn hơn.

Quả mắc mật tươi ngâm dấm ớt: Với món này chúng ta chỉ cần thái nhỏ măng và ớt có thể để nguyên quả, xóc ớt và măng với ít muối hạt và tỏi sau đó ngâm với quả mắc mật tươi. Sau khoảng hơn 1 tuần thì có thể dùng được. Món này ăn kèm với bún, phở, mì tôm, cháo, lẩu,… rất ngon và tăng thêm hương vị cho món ăn của bạn

Mắc mật khô trong những món ăn sau:

Vịt quay mắc mật khô: Quả mắc mật và lá mắc mật là 2 nguyên liệu chính được dùng trong món vịt quay trứ danh nổi tiếng của vùng đất Lạng Sơn. Quả mắc mật sẽ được xay nhuyễn, sau đó được tẩm ướp chung với xì dầu, xả, mắm, bột ngọt cho vừa ăn. Sau đó nhồi lá mắc mật vào bên trong bụng vịt rồi khâu chặt lại. quả mắc mật có tác dụng khử mùi hôi và tăng mùi thơm, hương vị cho món vịt quay trứ danh này.

Thịt ba chỉ nướng ướp với quả mắc mật khô: Món thịt ba chỉ nướng được ướp với quả mắc mật khô có một hương vị rất khác biệt so với các cách nướng thông thường khác. Thịt ba chỉ khi mua về rửa sạch sau đó ướp với mắc mật khô xay nhuyễn cùng dầu hào, mắm, đường, hành tỏi băm nhuyễn khoảng 30 phút. Sau đó cho lên vỉ nướng trên than hồng cho đến khi thịt chả mỡ và có mùi thơm đặc trưng của mắc mật với hành tỏi là được. Thịt nướng được ướp với quả mắc mật khô, khi ăn có vị hơi chua chua và đặc biệt có mùi thơm rất đặc trưng, khi đã một lần thưởng thức thì khó có thể cưỡng lại được vị ngon của món ăn này.

Quả mắc mật trong món cá kho: quả mắc mật có tác dụng khử đi mùi tanh của mọi loại cá, món cá khi ăn sẽ có mùi thơm của quả mắc mật, kết hợp với mùi thăm của cá. Để làm được món này trước hết chúng ta nên ngâm quả mắc mật khô ở nước ấm với nhiệt độ khoảng 70-80 độ. Ngâm khoảng 20 phút thì vớt ra, sau đó giã nhuyễn và ướp chung với cách gia vị cơ bản như mắm muối, bột nêm, nước màu, kẹo đắng. Riềng sả đem giã nhuyễn rồi ướp cùng cá khoảng 30 phút. Sau đó cho lên bếp kho như bình thường. Món cá kho mắc mật ăn với cơm trắng là một món ngon tuyệt hảo chắc chắn bạn sẽ nghiện ngay từ lần thưởng thức đầu tiên. 

Lá mắc mật vừa tốt cho sức khỏe, vừa là một loại thuốc quý trong đông ý, loại quả này nên sử dụng hàng ngày không những làm tăng vị cho món ăn mà còn tốt cho sức khỏe, thật sự là ngon bổ rẻ đúng không nào !

Xem thêm:

• Bạn đã biết được bao nhiêu loại gia vị Tây Bắc đặc trưng?
• Hướng dẫn cách làm muối mắc khén chấm gà luộc siêu đỉnh